Ekonomia politike

[Linka_pz]

Ekonomia Politike

Leksion Dt.11 .10 2006



C’ eshte ekonomia politike?


Ekonomia eshte shkenca shoqeroreqe merret me menyren e perdorimit te burimeve materiale te cilat jane te kufizuara per plotesimin e kerkesave apo nevojave te konsumatorve.

Ekonomia perbehet nga dy deg.

Mikroekonomia
makroekonomia

Mikroekonomia ---- merret me studimin e sjelljeve individuale te njesive ekonomike , ku perfshihen individet si konsumator , ,familjet , firmat e biznesit , dhe organizatat qeveritare si dhe me ndikimin qe kane politikat shteterore ne sjelljen e ketyre njesive ekonomike.Studion gjithashtu cmimet ne tregje te vecanta si dhe organizatat e burimeve njerzore ne njesi te vecanta , studion gjithashtu njesit ekonomike ne menyre individuale.

Makroekonomia ------e studion ekonomin si nje te ter.Ajo nuk studion cmimet ne tregje individuale porn e tregjet globale.BAzohet ne konceptet: si rritja ekonomike , produkti I pergjithshem kombetar JDP , inflacioni , punesimi , ,papunesia , deficiti kombetar te gjitha keto ja ne koncepte ekonomike.


sistemet ekonomike ------jane ato forma te organizimit qe vende te ndryshme kane zgjdhur , te cilat jane te zgjedhura nga shoqeri te ndryshme per te percaktuar menyren e prodhimit dhe te shperndarjes se produkteve.C’fare do te prodhojne? Per ke do te prodhojne ? dhe si do ta prodhojne?


Nga zhvillimet historike kemi 4 sisteme ekonomike:

1.sistemi I pare eshte sistemi I ekonomis se lire te tregut , I cili bazohet ne funksionin e ekonomis si dhe ne mekanizmat e pasura te tregut.

2.kemi dhe sistemin e ekonomis se centralizuar , ku ekonomia funksionon ne drejtim te centralizuar.ketu jane te perfshira cmimet , prodhimet , menyra e shperndarjes.Ne kete system ka qene eperfshir dhe shqiperia deri ne vitin 1990.

3.sistemi ekonomik I perzier , eshte nje miks I ekonomis se tregut me ate ekonomi te centralizuar pra kjo ekonomi funksionon mbi baz te mekanizmave.

4.kemi dhe sistemin e ekonomis tradicionale , ne kete system prodhimi , shperndarja , punesimi orjentohen mbi bazen e traditave te vendit.


Ekzistojne dy shkolla te makroekonomis
1.klasike 2.kemensiane
dallimi midis dy shkollave lidhet se sa e domosdoshme eshte nderhyrja e shtetit ne ekonomi.


KONCEPTET E MAKROEKONOMIS

nje concept kryesor makroekonomik eshte dhe JDP --- qe do te thote prodhim I pergjithshem kombetar ose product I brendshem bruto -------qe eshte vlera emallrave te sherbimeve ne nje vend te caktuar dhe ne nje periudh kohe te caktuar

JDP ----mund te matet ne nje periudh kohe prej 1 mujore , 6 mujore si dhe 1 vjecare.
Per te llogaritur JDP marrim sasin emallrave te prodhuar dhe e shumzojm me cmimin e tyre ne nje kohe te caktuar.Zakonisht cmimet ne treg jo cdo periudh jane fikse keshtu qe ne kete rast krahasojm vleren e JDp ne fillim te vitit me ate te fund vitit.

Ketu kemi dy koncepte mbi JDP:

JDP reale ----merrim vleren emallrave dhe cmimin dhe e shumzojme me cmimin fiks dhe ketu krahasojme JDP ne periudha te ndryshme.
kemi dhe JDP nominale ----- ku vleren e mallrave dhe sherbimeve aktuale e shumzojme me cmimin actual.


· Nje concept tjeter eshte dhe inflacioni ----qe do te thot rritmet ose % e rritjeve te cmimeve ne treg nga nje periudh ne tjetren dhe matet per nje periudh 1 vjecare.Ndersa matesi I inflacionit eshte DEFLATORI I JDP ku del nga raporti I JDP nominale me ate reale.
· Nje concept tjeter makroekonomik eshte dhe papunesia qe perfaqeson % e fuqise puntore te papune mbi nr. E pergjithshem te fuqise puntore.
· Koncepti tjter eshte dhe rritja ekonomike ku shpreh ndryshimin e JDp nga fillimi I nje periudhe te caktuar deri ne fund te saj.


OBJEKTIVAT E MAKROEKONOMIS

Objektivat e maktoekonomis jane te rendesishme per qeverit e cdo vendi per te arritur punesimin eplote net e gjithe vendin.Gjithashtu ehste objektivi I qeveris qe te perdor politika te tilla ne menyre qe te zvogloj papunesisn.
Objektiv tjter eshte stabiliteti I cmimeve kun e kete rast kuptojme se qeveria mundohet te mbaje cmimet qe jane ne treg sa me stable qe do te thote te ket nje kontrroll te plot mbi inflacionin.Pra konsumatoret ne periudha te ndryshme ti gjen cmimet te pa ndryshuara dhe ky kontroll arrihet nepermjet politikave monetare bankare.
Kemi dhe objektivin e balancimit raional kun e kete rast ekonomia eshte e globalizuar.
Nje objektiv tjetre makroekonomik per cdo vend eshte dhe sigurimi i nje bilanci te ekuilibruar pagesash.Bilanci I pagesave shpreh ne menyre te sintetizuar (te qarte) te gjitha mardheniet ekonomike te nje vendi me vendet e tjtera.TEk bilanci I pagesave pasqyrohen levizjet e mallrave dhe gjithashtu edhe levizjet afat shkurtra dhe afat gjata te kapitalit.Gjendja e bilancit te pagesave ndikon ne JDP.Bilanci I pagesave mund te jet pozitiv , I ekuilibruar , negative . ne varesi nga fakti qe hyrjet valutore jane me te medha , te barbarta apo me te vogla nga daljet valutore.