Skënderbeu mes strategëve të mëdhenj

[Psikologu]

Dorëshkrimi i rrallë është shkruar nga një mik i afërt i Mediçëve, i përket vitit 1451 dhe ruhet në Firence

Emri i Gjergj Kastriotit mes atyre të Belisarit, Atilës, Guiskardit e Timur Lengut

Nga Anisa Papleka

Numri i veprave të botuara në gjuhë të ndryshme që bëjnë fjalë për kryeheroin tonë është shumë i madh, megjithatë, bibliotekat dhe arkivat e ndryshëm të Evropës ruajnë dorëshkrime të pabotuara dhe të panjohura, në të cilat, autorë të njohur e anonimë kanë lënë dëshmi dhe fakte të gjalla me vlerë të jashtëzakonshme që na mundësojmë të ndriçojmë dhe të njohim rrethanat shoqërore-ekonomike, funksionimin e shtetit, organizimin politiko-ushtarak, veprimtarinë e kancelarisë diplomatike, të drejtën zakonore; por edhe të kaluarën dhe biografinë e përgjithshme të Gjergj Kastriotit Skënderbeut.

Në Bibliotekën Kombëtare Qendrore të Firencës, (La Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze), ruhet një vëllim me dorëshkrime, me titull: "Vite d‘uomini illustri antichi e moderni" /Jetë njerëzish të ndritur të lashtë e bashkëkohorë/, në mesin e të cilëve është edhe një dorëshkrim - biografi, për Skënderbeun. (Për këtë dorëshkrim ka shkruar L. Marlekaj, L. Malltezi, M. Ahmeti etj).

Në fund të faqeve, anash, por edhe në mes të rreshtave, ka korrigjime e shënime të ndryshme, (veçanërisht të shumta, në biografinë e Giovani Corvinos), të bëra nga persona të panjohur, shkrimi i të cilëve dallohet nga ai i autorit, ngase është i dobët, e në disa raste edhe i palexueshëm, derisa shkrimi i autorit është i qartë, i bukur dhe lexohet lehtë, gjë që vërehet edhe prej kopjes së origjinalit nga fleta 141r, të cilën po e botojmë ne, si ilustrim.

Dorëshkrimi i biografisë /jetës/ së Gjergj Kastriotit - Skënderbeut është i renditur i shtati. Numri i rreshtave në faqe nuk është i njëjti, ai varion nga 23 në 27, për faqe. Në gjithë dorëshkrim ka shënime anësore (margina), por edhe mes rreshtash, nga një dorë e dytë, e panjohur. Shënimet kryesisht janë përmirësime gabimesh drejtshkrimore, e vetëm në dy raste ndreqje emrash. Në tërësi, dorëshkrimi lexohet lehtë dhe pa vështirësi. Sipas zakonit të kohës, ka iniciale (nistore) dhe shkurtesa të shumta. Në dorëshkrim, nuk ka vizatime e as zbukurime.

Vepra e Anonimit, "Vite d‘uomini illustri antichi e moderni" /"Jetë njerëzish të ndritur të lashtë e bashkëkohorë"/, mund të datohet në bazë të një të dhëne shumë të rëndësishme, e cila ndodhet në faqen e parafundit, në tekstin e dorëshkrimit të biografisë së Skënderbeut, (faqe 149r në dorëshkrimin origjinal), ku autori ynë Anonim shkruan: "As pas lumturisë së pafundme e të papërshkrueshme të shtëpisë së Otomanëve nga viti MÇCLIII /1353/, (sipas të gjitha gjasave, këtu kemi të bëjmë me një lëshim të autorit, ngase mendojmë se, bëhet fjalë për vitin 1453, data e rënies së Konstantinopolit, e jo siç është shënuar në dorëshkrim, viti 1353), e deri më sot, MDXLI /1541/, nuk gjendet dikush, në historinë e vërtetë, që nën emrin e krishterë, me aq pak forca e ndihma, të ketë luftuar Turkun e Madh, sa i ndrituri Skënderbe (...)", pra sipas këtij shënimi, biografia e Skënderbeut është shkruar në vitin 1541! Datë kjo, që sipas mendimit tonë, përbën edhe fundin e shkrimit të të gjitha biografive tjera.