Triku i Dellit, Belgjika, Tiroli Jugor dhe Kosova

[Guri i madh]

Një ditë pas publikimit të mendimit të GJND-së për Deklaratën e Pavarësisë së Kosovës, ambasadori i SHBA-së në Prishtinë, Christopher Dell, u ftua t’i diskutonte implikimet e këtij mendimi nga Foreign Press Center në Uashington, bashkë me këshilltarin e Departamentit të Shtetit, Harold Koh.
Në diskutimin, i cili në tërësi gjendet në webfaqen e Departamentit të Shtetit, Dell thotë: “Kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, është shprehur i gatshëm për zgjidhje kreative që do të mund ta rregullonin natyrën e veçantë të veriut të Kosovës në kuadër të kufijve të shtetit unik të Kosovës.
Për me qenë më i qartë – shton ai – bëhet fjalë për modelin e Belgjikës, të Tirolit Jugor dhe të shumë pjesëve të tjera të Evropës”.
Seksioni në gjuhën serbe i Zërit të Amerikës ia veshi deklaratës së Dellit fjalën autonomi. Siç shihet nga teksti integral i diskutimit, ai atë vërtet nuk e përmend kurrkund.
Mediat në Kosovë “kanë rënë pre e këtij triku gazetaresk”, tha Delli. Por ato pastaj ranë pre edhe të trikut diplomatik të vetë Dellit.
Ai me të drejtë e mohoi se e kish përdorur fjalën autonomi, por asnjëherë nuk mohoi se për veriun e Kosovës po sugjeronte një zgjidhje si ajo e Belgjikës ose e Tirolit Jugor.
T’i skicojmë në vija të trasha modelin e Belgjikës e të Tirolit Jugor. Belgjika ka dy grupe të mëdha etnike: në veri flamanët, holandishtfolës, protestantë (59%); në jug valonët, frëngjishtfolës, katolikë (40%); si dhe një minoritet të vogël gjermanishtfolës (1%).
Janë gjithsej tri bashkësi gjuhësore (holandeze, franceze dhe gjermane), të cilat kanë kompetenca në: kulturë, medie, edukim, përdorim të gjuhës, politika shëndetësore, rini, mirëqenie sociale; dhe janë tri rajone (holandezi me pesë provinca, francezi po me pesë, si dhe Brukseli bilingual), e që kanë kompetenca në: ekonomi, punësim, agrokulturë, politikë ujore, strehim, punë publike, energji, transport, ambient, planifi kim, kredi dhe tregti të jashtme.
Duhet thënë se rajonet kanë kompetenca edhe në politikën e jashtme, që nënkupton të drejtën për të hyrë në marrëveshje ndërkombëtare, fjala vjen për shkëmbime kulturore.
Parlamenti i Belgjikës është dydhomësh, i përbërë nga Senati me 61 deputetë, 40 të zgjedhur dhe 21 të deleguar nga tri parlamentet e bashkësive, 10 të kooptuar si dhe fëmijët e Mbretit; si dhe Dhoma e Përfaqësuesve që përbëhet nga 150 përfaqësues të zgjedhur drejtpërdrejt.
Mbreti i Belgjikës cakton kryeministrin dhe ministrat e qeverisë federale, që kanë besimin e Dhomës së Përfaqësuesve.
Numri i ministrave holandishtfolës e frëngjishtfolës duhet të jetë i barabartë. Tiroli Jugor është krahinë autonome në veri të Italisë me territor sa 3/4 e territorit të Kosovës dhe me popullatë sa 1/4 e popullatës së Kosovës.
Afro 3/4 e popullatës flasin dialektin austriak të gjermanishtes, kurse pjesa tjetër italisht.
Pas Luftës së Parë Botërore, Tiroli Jugor